Przeczytasz w:9 min., 59 s.

W każdej pracy człowiek narażony jest na przeróżne niebezpieczeństwa. Nawet na bibliotekarza realne zagrożenia czyhają wprost za każdym regałem z książkami. Na pewno są zawody mniej i bardziej niebezpieczne, niemniej warto być świadomym pewnych zagrożeń wynikających np. z obsługi zwykłej drukarki laserowej.

Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy udostępnia na swoich stronach Międzynarodowe Karty Charakterystyki Zagrożeń Zawodowych zawierające krótki opis zawodu oraz opis zagrożeń wiążących się z wykonywaniem danego zawodu.

Karta zawiera czynniki środowiska pracy związane z wykonywanym zawodem oraz możliwe skutki dla zdrowia, które mogą spowodować według schematu:
1. Czynniki mogące powodować wypadki
2. Czynniki fizyczne
3. Czynniki chemiczne i pyły
4. Czynniki biologiczne
5. Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy.

Poniżej kilka wybranych zawodów i przypisane do nich czynniki fizyczne, chemiczne i pyły oraz czynniki biologiczne. Ponieważ w pierwotnej wersji tekst służył jako element małego konkursu, w niektórych opisach zastosowałem synonimy lub wyciąłem sformułowania sugerujące wprost, jaki zawód chodzi.

ZAWÓD – A: Drukarz

Czynniki fizyczne:

Promieniowanie laserowe – możliwość uszkodzenia wzroku

Nadmierny hałas (hałas pracujących automatów może przekraczać 100 dB) – możliwość uszkodzenia słuchu

Hałas ultradźwiękowy – możliwośc uszkodzenia słuchu

Promieniowanie ultrafioletowe – możliwość podrażnienia skóry, oczu. Wibracje ogólne – możliwość zaburzeń w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego

Czynniki chemiczne i pyły:

Związki ołowiu, niklu, chromu i innych metali – możliwość ostrego zatrucia, reakcji uczuleniowych, rozwoju zmian nowotworowych (chrom sześciowartościowy jest związkiem rakotwórczym).

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) – możliwość różnych skutków zdrowotnych zarówno w

wyniku wdychania jak i przez kontakt ze skórą

Mgły izocyjanianów – możliwość skórnych reakcji uczuleniowych

Substancje chemiczne wchodzące w skład materiałów służących do produkcji – możliwość zapalenia skóry, spojówek oczu i górnych dróg oddechowych, reakcji uczuleniowych. Eter glikolu etylowego, w wyniku ostrego zatrucia – możliwość

uszkodzenia nerek, wątroby i płuc.

Kwas szczawiowy – możliwość poparzeń chemicznych skóry, oczu, błon śluzowych natomiast w wyniku długotrwałego narażenie (mgły) – przewlekłe zapalenia górnych dróg oddechowych.

Tetrachloroeten – możliwość zapalenia skóry, depresji ośrodkowego układu nerwowego, uszkodzenia wątroby a nawet

śmiertelnego zatrucia (narkotyczna śmierć).

Czynniki biologiczne:

Gryzonie i owady w pomieszczeniach – możliwość przenoszonych przez nie chorób zakaźnych

Przechowywane w złych warunkach materiały – możliwość chorób w wyniku narażenia na pleśnie i inne mikroorganizmy

——————————————————–

ZAWÓD – B: Bibliotekarz

Czynniki fizyczne:

Upadki i poślizgnięcia

Upadki z poziomu wyższego na niższy

Potrącenia, najechania ręcznymi (ciężkimi) wózkami

Czynniki chemiczne i pyły:

Kurz

Pożar

Czynniki biologiczne:

Drobnoustroje komórkowe, pasożyty wewnętrzne, jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia

materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetyczne hodowle komórkowe, które mogą być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia – możliwość wystąpienia Aspergilozy płuc, astmy, zakażenie ucha,

——————————————————–

ZAWÓD – C: Kierowca samochodu osobowego

Czynniki fizyczne:

Długotrwały nadmierny hałas

Bezpośrednie i odbite promieniowanie słoneczne (ultrafioletowe) – możliwość zmian skórnych i chorób oczu,

Zmienne warunki atmosferyczne – możliwość (wzależności od pory roku) udaru słonecznego, odmrożeń,

ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego

Wibracje ogólne – możliwość zaburzeń w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego

Czynniki chemiczne i pyły:

Preparaty czyszczące, substancje zapobiegające zamarzaniu, płyny, substancje ropopochodne, mineralne, oraz inne materiały niebezpieczne – możliwość podrażnienia, zapalenia skóry, zmian trądzikowych oraz uczuleniowych

Gazy zawierające tlenek węgla, tlenki siarki, tlenki azotu, aldehydy – możliwość zatrucia

Czynniki biologiczne:

Wysokie stężenia niektórych pyłków roślinnych w powietrzu – możliwość różnych reakcji uczuleniowych, w tym problemów ze strony układu oddechowego

——————————————————–

ZAWÓD – D: Kucharz

Czynniki fizyczne:

Śliskie i mokre powierzchnie

Ostre przedmioty i krawędzie – możliwość urazów skóry,

Wysoka temperatura – możliwość poparzeń

Hałas

Czynniki chemiczne i pyły:

Kontakt ze środkami chemicznymi

Wysoka temperatura – mogąca powodować poparzenia skóry

Czynniki biologiczne:

Mikroorganizmy mogące powodować np. zakażenia salmonellą lub trudno gojące się rany.

——————————————————–

ZAWÓD – E: Nauczyciel nauczania początkowego

Czynniki fizyczne:

Porażenie prądem elektrycznym, podczas używania urządzeń elektrycznych

Hałas

Przeciążenie strun głosowych

Czynniki chemiczne i pyły:

Kurz, mogący przyczynić się do powstania alergii, roznoszący wirusy i bakterie

Substancje i mieszaniny chemiczne, zawarte w farbach, klejach, mogące powodować zatrucia, alergie skórne,

oddechowe

Czynniki biologiczne:

Wirusy i bakterie chorobotwórcze (wirus Coronaviridae, ECHO, zapalenia wątroby typu A, Cytomegalovirus

hominis, ludzki wirus upośledzenia odporności typu HIV-1, wirus opryszczki pospolitej, ospa wietrzna,

wirusy grypy, odry, polio, gronkowiec złocisty, owsica)

——————————————————–

ZAWÓD – F: Operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego

Czynniki fizyczne:

Nadmierny hałas – możliwość uszkodzenia słuchu

Wysoka temperatura i wilgotność powietrza – możliwość zmęczenia, wyczerpania i udaru cieplnego

Czynniki chemiczne i pyły:

Uwalniany w dużych ilościach dwutlenek węgla – możliwość zaburzeń oddychania

Tlenek węgla i inne produkty spalania oraz pary paliw, które w przypadku nieprawidłowo funkcjonujących urządzeń

wentylacyjnych oraz wadliwych kominów mogą gromadzić się w pomieszczeniach pracy – możliwość zaczadzenia

Czynniki biologiczne:

Alergeny zawarte w surowcach – możliwość uczuleń dotyczących skóry i układu oddechowego

Antygeny grzybów, w tym drożdży – możliwość reakcji nadwrażliwości, w tym zapalenia płuc z objawami astmatycznymi

Pleśnie rozwijające się w magazynowanej mące (np. Aspergillus glaucus i Penicillinum glaucum) – możliwość skórnych reakcji uczuleniowych

Gryzonie i insekty – możliwość chorób zakaźnych w wyniku ukąszenia

——————————————————–

ZAWÓD – G: Pracownik administracyjno-biurowy

Czynniki fizyczne:

Nadmierny hałas emitowany przez urządzenia, w pomieszczeniach o złych warunkach akustycznych – możliwość uszkodzenia słuchu

Poparzenia, powstałe podczas parzenia i przenoszenia gorących produktów

Nieodpowiednie oświetlenie, które może być przyczyną uczucia zmęczenia, pogorszenia wzroku

Czynniki chemiczne i pyły:

Substancje chemiczne charakterystyczne dla środowisk pracy – możliwość zatrucia

Pył, kurz, środki do czyszczenia, kleje, rozpuszczalniki, dym papierosowy lub zanieczyszczenia powietrza wynikające z

wadliwego systemu wentylacji – możliwość chorób układu oddechowego i uczuleń

Ozon, tlenki azotu emitowane przez urządzenia.

Czynniki biologiczne:

Grzyby i pleśnie występujące na dotykanych materiałach, możliwość zachorowania na choroby grzybicze

Mikroorganizmy chorobotwórcze – możliwość zakażenia chorobami zakaźnymi w wyniku kontaktu z licznymi ludźmi.

——————————————————–

ZAWÓD – H: Rolnik upraw polowych

Czynniki fizyczne:

Wibracje ogólne – możliwość zaburzeń w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz dolegliwości bólowe ze strony układu mięśniowo-szkieletowego

Nadmierny hałas – możliwość uszkodzenia słuchu

Promieniowanie ultrafioletowe i wysoka temperatura otoczenia – możliwość poparzeń słonecznych, udaru cieplnego, bolesnych skurczów mięśni wywołanych odwodnieniem i ubytkiem soli mineralnych z organizmu, wyczerpania, a po wielu latach ekspozycji także nowotworów skóry lub innych schorzeń

Możliwość urazów: przygniecenia, przydepnięcia.

Czynniki chemiczne i pyły:

Preparaty chemiczne – możliwość podrażnienia skóry, oczu, ostrego lub przewlekłego zatrucia

Możliwość zarażenia chorobami bakteryjnymi, wirusowymi lub pasożytniczymi

Amoniak – możliwość ciężkiego uszkodzenia dróg oddechowych, oczu i skóry

Pyły nieorganiczne i organiczne – możliwość chorób dróg oddechowych

Możliwość zapalenia skóry (pokrzywka, wyprysk kontaktowy) i podrażnienia dróg oddechowych

Kwas mrówkowy – możliwość podrażnienia oczu i dróg oddechowych

Niskie stężenie tlenu i wysokie stężenie dwutlenku azotu i dwutlenku węgla – możliwość zatrucia

Gazy o wysokim stężeniu (siarkowodór, amoniak, metan itd.) wydobywające się podczas opróżniania pojemników, zbiorników – możliwość zatrucia

Czynniki biologiczne:

Organiczny pył – możliwość ostrego i przewlekłego zapalenia oskrzeli, astmy oskrzelowej, zapalenia skóry, spojówek

——————————————————–

ZAWÓD – I: Sekretarka

Czynniki fizyczne:

Nadmierny hałas emitowany przez urządzenia, w pomieszczeniach o złych warunkach akustycznych –

możliwość uszkodzenia słuchu

Czynniki chemiczne i pyły:

Ozon, tlenki azotu emitowane przez urządzenia – możliwość zatrucia

Pył, środki do czyszczenia, kleje, rozpuszczalniki, dym papierosowy lub zanieczyszczenia powietrza wynikające z

wadliwego systemu wentylacji – możliwość chorób układu oddechowego i uczuleń

Czynniki biologiczne:

Mikroorganizmy chorobotwórcze, zakażeniu którym sprzyja kontakt z gośćmi i współpracownikami, szczególnie w

pomieszczeniach, w których znajduje się dużo osób, a które nie mają dostatecznej wentylacji – możliwość chorób zakaźnych

——————————————————–

ZAWÓD – J: Ślusarz

Czynniki fizyczne:

Hałas – emitowany przez pracujące urządzenia, ciągły hałas powoduje uczucie zmęczenia, zdenerwowanie. Przekroczenie norm hałasu może powodować m.in. utratę słuchu.

Porażenie prądem elektrycznym – głównie poprzez przebicia w urządzeniach oraz na skutek uszkodzenia przewodów elektrycznych, możliwość urazów ciała, śmierć.

Ostre brzegi metalu – możliwość powstania urazów rąk.

Wystające elementy – możliwość urazów ciała na skutek nieuważnego poruszania się, pośpiech podczas pracy

Drobne elementy – powstające podczas podczas pracy stanowią zagrożenie dla rąk i twarzy na skutek siły, z którą są odrzucane.

Uderzenia – podczas pracy z materiałem może zdarzyć się pęknięcie elementu i odrzucenie go z dużą siłą, możliwość powstania urazów ciała.

Poparzenia – spowodowane uderzeniem gorącym elementem, który osiąga temperaturę 500-600ºC

Czynniki chemiczne i pyły:

Środki chemiczne służące do czyszczenia materiałów oraz chłodziwa. Chłodziwo służy do obniżania temperatury elementu oraz poprawia właściwości mechaniczne materiału. Podczas pracy powstają pary i aerozole, na skutek parowania chłodziwa z rozgrzanej powierzchni, które mogą przyczynić się do powstawania chorób zawodowych. Długotrwały kontakt z ich oparami może powodować powstawanie trądziku olejowego, wyprysku kontaktowego lub nawet choroby nowotworowe. Najczęstszymi dolegliwościami są zatrucia, objawiające się osłabieniem, wymiotami i bólami głowy, może także występować łzawienie i zaczerwienienie oczu.

Czynniki biologiczne:

Mikroorganizmy, grzyby i pleśnie – rozwijające się w zbiornikach ze starym chłodziwem. Podczas spryskiwania materiału, pleśnie unoszą się do góry skąd mogą być wdychane przez operatora maszyny. Dodatkowo zagrożenie zwiększa parowanie brudnego chłodziwa z gorących powierzchni przetwarzanego materiału.

——————————————————–

ZAWÓD – K: Blacharz samochodowy

Czynniki fizyczne:

Oświetlenie – nieodpowiednie oświetlenie może spowodować pogorszenie wzroku, bóle głowy, uczucie zmęczenia

Promieniowanie ultrafioletowe i podczerwone – występujące podczas obróbki końcowej części, głównie utwardzanie i suszenie

Prąd elektryczny – możliwość porażenia prądem elektrycznym podczas obsługi urządzeń elektrycznych, elektronarzędzi

Hałas – występujący podczas pracy elektronarzędzi i innych urządzeń

Drgania – występujący podczas pracy niektórych narzędzi

Czynniki chemiczne i pyły:

Pyły – występujące podczas prac, w zależności od rodzaju substancji używanych przy pracy

Środki chemiczne zawarte w stosowanych materiałach, rozpuszczalniki – w zależności od ich składu, może wywołać zatrucia, uczulenia, lub przyczynić się do powstania raka.

Czynniki biologiczne:

(brak wymienionych) – pewnie dlatego, że stosowana chemia wszystko unicestwia – nie mogłem powstrzymać się od komentarza.

——————————————————–

ZAWÓD – L: Betoniarz

Czynniki fizyczne:

Prąd elektryczny, czynnik pochodzący z uszkodzonych urządzeń elektrycznych używanych podczas pracy – narażonych na częste uszkodzenia ze względu na specyfikę pracy.

Wibracje

Hałas

Ostre krawędzie, narzędzia pracy, mogące przyczynić się do powstania urazów ciała

Potrącenia, uderzenia przez duże pojazdy, oraz urazy spowodowane przy ich obsłudze

Czynniki chemiczne i pyły:

Związki chemiczne zawarte w podstwowym materiale (dodatki przeciwmrozowe, uszczelniające), mogą przyczynić się do powstania alergii (pieczenie, zaczerwienienie, zaczerwienienie oczu, uszkodzenie rogówki,

Zapylenie, podstawowego materiału działają drażniąco na drogi oddechowe, wdychanie mieszanki może spowodować nieżyty nosa, podrażnienie gardła, kaszel, duszności. Popiół lotny zawarty w niektórych mieszankach zawiera tlenki krzemu, gliny i żelaza, dla których wyznaczono NDS i NDSCh. (Najwyższe Dopuszczalne Stężenie i Najwyższe Dopuszczalne Stężenie Chwilowe)

Czynniki biologiczne:

Owady, występujące podczas pory letniej na otwartych przestrzeniach; ich ukąszenia w przypadku uczuleń mogą powodować reakcje alergiczne

——————————————————–

ZAWÓD – M: Mechanik pojazdów samochodowych

Czynniki fizyczne:

Promieniowanie mikrofalowe i fale częstotliwości radiowej (szczególnie podczas uszczelniania na gorąco płyt i innych elementów) – możliwość napromieniowania

Bezpośrednie lub odbite promieniowanie nadfioletowe i podczerwone – możliwość uszkodzenia wzroku

Wibracje miejscowe spowodowane urządzeniami ręcznymi – możliwość zespołu wibracyjnego

Nadmierny hałas (powyżej 90 decybeli) – możliwość uszkodzenia słuchu

Czynniki chemiczne i pyły:

Metale ciężkie zawarte w bardzo wielu substancjach wchodzących w skład materiałów eksploatacyjnych, środków do odtłuszczania, detergentów, smarów, środków czyszczących, farb, paliw i rozpuszczalników – możliwość przewlekłych zatruć, alergii

Kleje, substancje zapobiegające zamarzaniu i płyny, żywice epoksydowe, benzyna, oleje, nikiel, kalafonia itp. – możliwość chorób skóry (różne rodzaje zapalenia skóry, uczulenie, wypryski, trądzik itp.)

Tlenki azotu, pył respirabilny – możliwość ostrego podrażnienia oczu i błon śluzowych, bólów głowy i trudności w oddychaniu

Benzen i jego homologi (toluen, ksylen itp.) – możliwość zmian w układzie krwiotwórczym i rozwoju chorób nowotworowych (benzen jest substancją o działaniu rakotwórczym dla ludzi)

Środki chemiczne o działaniu drażniącym oraz ich aerozole i pary np.: środki przeciwstukowe (tetraetylek ołowiu), rozpuszczalniki ketonowe (metyloizobutyloketon) – możliwość podrażnienia oczu, bólów i zawrotów głowy, nudności, problemów z oddychaniem

Pył azbestu uwalniany podczas demontażu niektórych części i ich wymiany na bezazbestowe – możliwość powstania azbestozy i rozwoju chorób nowotworowych (np. międzybłoniaka opłucnej)

Ołów, jego pyły i pary (szczególnie podczas naprawy niektórych części, kontaktu z bateriami akumulatorowymi, spawania, używania farb i smarów itp.) – możliwość przewlekłego zatrucia w wyniku kumulacji związków ołowiu w organizmie

Gazy pochodzące ze spalania produktów ropopochodnych w testowanych urządzeniach – możliwość organicznych uszkodzeń mózgu i rozwoju chorób nowotworowych

Czynniki biologiczne:

Mikroorganizmy chorobotwórcze rozwijające się w klejach i olejach – możliwość chorób zakaźnych

——————————————————–

ZAWÓD – N: Kierowca samochodu ciężarowego

Czynniki fizyczne:

Długotrwały nadmierny hałas – możliwość uszkodzenia słuchu

Bezpośrednie i odbite promieniowanie słoneczne (ultrafioletowe) – możliwość zmian skórnych i chorób oczu,

Zmienne warunki atmosferyczne – możliwość (w zależności od pory roku) udaru słonecznego, odmrożeń, ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego

Wibracje ogólne – możliwość zaburzeń w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego

Czynniki chemiczne i pyły:

Preparaty czyszczące, substancje zapobiegające zamarzaniu, materiały eksploatacyjne, produkty ropopochodne oraz inne materiały niebezpieczne – możliwość podrażnienia, zapalenia skóry, zmian trądzikowych oraz uczuleniowych, zatruć na skutek przypadkowego spożycia

Gazy zawierające tlenek węgla, tlenki siarki, tlenki azotu, aldehydy – możliwość zatrucia

Czynniki biologiczne:

Wysokie stężenia niektórych pyłków roślinnych w powietrzu – możliwość różnych reakcji uczuleniowych, w tym problemów ze strony układu oddechowego

——————————————————–